Nieuwe kamers, we hopen dat ze leeg blijven

In Rotterdam en Amsterdam zijn twee nieuwe vondelingenkamers geopend. De bestaande kamers worden weinig gebruikt: er worden slechts twee kinderen per jaar gebracht. Wel neemt sinds de opzet van de kamers het aantal vondelingen en dode baby’s in Nederland af.

Het loopt zeker geen storm, zegt Kitty Nusteling van Stichting Beschermde Wieg. In elf ziekenhuizen in Nederland beheert deze organisatie een zogeheten vondelingenkamer: ouders die afstand willen doen van hun baby, kunnen die hier anoniem langsbrengen. Dat gebeurt gemiddeld twee keer per jaar.

Toch komen er nog twee kamers bij. Het Amsterdam UMC en Erasmus MC in Rotterdam openen maandag allebei een kamer. “We maken de kamers, maar we hopen dat ze leeg blijven”, zegt Nusteling. Volgens haar werkt de kamer taboedoorbrekend. “Hij wordt niet vaak gebruikt, maar ze zijn wel nodig. Het ziekenhuis geeft hiermee een signaal af: we zijn er voor je. Zo weten moeders met problemen ons eerder te vinden.” Het gevolg is dat er ook eerder hulp kan worden geboden, zegt Nusteling. “Vaak vinden we een andere oplossing.”

1500 vrouwen zoeken hulp

De kamers bieden een plek waar baby’s warm en veilig kunnen worden achtergelaten. In de vondelingenkamer staan een stoel en ledikant, in het bed ligt een formulier waar de moeder haar gegevens kan achterlaten. Via een intercom kan ze een medewerker bellen om de baby te komen halen. De moeder hoeft niemand te spreken en haar naam niet te zeggen. De artsen in het ziekenhuis kijken de gezondheid van de baby na, waarna een pleeggezin het kind opvangt. De moeder mag altijd terugkomen als ze van gedachte verandert.

In 2023 zochten 1500 vrouwen bij de Beschermde Wieg hulp vanwege een onbedoelde zwangerschap. Nusteling: “Het gaat om vrouwen die slachtoffer zijn van incest of verkrachting, in een gewelddadige relatie zitten of chronische armoede hebben. Een netwerk ontbreekt of is bedreigend.”

Vrijwilligers begeleiden deze vrouwen bij hun problemen en zoeken naar een oplossing. Zo kozen afgelopen jaar zeventien vrouwen voor adoptie, maar kwam twee derde weer op die beslissing terug. Vrouwen kunnen in het traject ervoor kiezen om anoniem te blijven, maar vaak doen ze dat niet, zegt Nusteling. Zo lieten alle moeders die hun baby te vondeling hebben gelegd hun gegevens achter, zodat het kind later contact kan opnemen. Ook houden moeder en kind vaak een vorm van contact, zoals afspreken of soms een kaartje sturen.

Aantal vondelingen neemt af

De stichting richtte in 2014 de eerste vondelingenkamer op, met bijbehorende hulp voor vrouwen. Sindsdien neemt het aantal vondelingen en dode baby’s af, blijkt uit cijfers van onderzoeksinstituut Nidaa. Wel riepen de kamers discussie op. Het is strafbaar om een kind onveilig te vondeling te leggen. De vondelingenkamers worden gedoogd.

“Er werd gedacht dat de kamers een aanzuigende werking zouden hebben: het zou makkelijk worden een kind af te staan. Maar dat effect blijft uit”, zegt Nusteling. “En de publieke opinie is afgelopen jaren veranderd. Waar in het begin werd getwijfeld, zijn mensen nu echt positief. Er is meer bewustzijn en begrip van de problematiek. Het afstaan van een kind is voor niemand eenvoudig, het is een daad van liefde en zorg.”